Nr 5/ 2013

 W artykule przedstawiono w zarysie model opieki logopedycznej w Polsce od początków jej istnienia do chwili obecnej. Ukazano prawno-organizacyjne uregulowania systemu opieki logopedycznej działającej w ramach placówek oświatowych (przedszkola, szkoły, poradnie psychologiczno-pedagogiczne) oraz zdrowia. Opisano kierunki zmian w obowiązującym współcześnie modelu opieki logopedycznej. Wskazano na niewystarczające zaspakajanie potrzeb w zakresie opieki logopedycznej, w szczególności w zakresie opieki nad dziećmi w okresie prenatalnym, perinatalnym i postnatalnym. Zarysowano także współczesne modele kształcenie kadry logopedycznej oraz autonomizacji logopedii jako samodzielnej dyscypliny naukowej. SŁOWA KLUCZOWE: opieka logopedyczna, profilaktyka logopedyczna, historia logopedii, wczesna interwencja logopedyczna, kształcenie logopedów 

W artykule opisuję najczęściej stosowane przez polskich  logopedów  klasyfikacje zaburzeń mowy. Kategoryzacje te zostały dokonane na przestrzeni ostatnich sześćdziesięciu lat na podstawie różnych kryteriów: przyczynowego, objawowego, czy też połączenia obu –  przyczynowo-objawowego. Charakteryzuję również międzynarodowe klasyfikacje zaburzeń mowy. SŁOWA KLUCZOWE:  klasyfikacja przyczynowa, klasyfikacja objawowa, klasyfikacja przyczynowo-objawowa, klasyfikacje medyczne, zaburzenia mowy

 W artykule opisano wyniki analizy twórczości językowej dzieci pięcioletnich. Badanie miało formę eksperymentu, w którym każde dziecko badano trzy razy w ciągu pół roku, i proszono je o opowiedzenie własnej, wymyślonej bajki. Wypowiedzi analizowano na kilku wymiarach. Dodatkowo obserwowano proces tworzenia bajek. Po pierwszym badaniu dzieci przez trzy miesiące brały udział w zajęciach, rozwijających umiejętności językowe – aktywizujących (na których dzieci same wymyślały bajki, gr. eksperymentalna), lub standardowych (podczas których dzieci jedynie słuchały bajek, gr. kontrolna). Mimo że zaraz po zakończeniu zajęć między grupami różnice były nieistotne, to po kolejnych trzech miesiącach okazało się, że dzieci z grupy eksperymentalnej bardziej rozwinęły się językowo niż dzieci z grupy kontrolnej. SŁOWA KLUCZOWE: twórczość językowa, bajka, dzieci pięcioletnie

W artykule podjęto problem językowych zachowań grzecznościowych, których nadawcami lub odbiorcami są dzieci w wieku przedszkolnym. Materiał egzemplifikacyjny stanowiły dialogi między dorosłym (nauczycielką przedszkola, stażystką) a dzieckiem lub między dziećmi przebiegające w obrębie dyskursu edukacyjnego. Wskazano elementy tego dyskursu: uczestników, układ sytuacyjny, tematykę i cele. W opisie skoncentrowano się tylko na wybranych zachowaniach grzecznościowych: powitaniach i pożegnaniach, stanowiących ramę grzecznościową zdarzenia komunikacyjnego oraz na dodatnim wartościowaniu partnera. Można uznać, że zachowania grzecznościowe, których nadawcami  są dorośli, pełnią przede wszystkim funkcję dydaktyczną. Dzieci stosują akty grzecznościowe adekwatnie do konkretnej sytuacji – robią to albo z własnej inicjatywy, albo „zmuszone” przez nauczyciela. Cały czas są poddawane bowiem procesowi wychowania. SŁOWA KLUCZOWE: dodatnie wartościowanie partnera, dyskurs edukacyjny, grzeczność, językowe zachowanie grzecznościowe, powitanie, pożegnanie, zdarzenie komunikacyjne  

Proponowanym tekstem chciałabym wpisać się w nurt badań, docierających do sposobów młodzieżowej konceptualizacji rzeczywistości przez medium właściwych nastolatkom praktyk komunikacyjnych. Jak się zdaje rejestrują one przeobrażenia kulturowej kategorii buntu jako efektu młodzieńczego odczuwania i przeżywania świata. W rzeczywistości płynnych struktur (To, co u was, dzieje się przez całe życie, u nas staje się w tydzień), „networkowych” więzi, apoteozy ludyczności, gdy dynamika wyznacza zarówno strategię doświadczania świata (używanie, konsumpcja, elastyczność), jak i jego hermeneutykę, niezwykle cenna wydaje się rekonstrukcja obrazu buntu wpisanego w semantykę socjolektu młodzieżowego. „Potencjał” buntu, uzasadniony w modelach kultur postfiguratywnych, wyczerpuje się w przestrzeni kofiguratywnego i prefiguratywnego McŚwiata. Negacja, o ile nie jest uzasadniona pragmatycznie, staje się niepotrzebnym balastem, marnotrawieniem energii.. Bardziej frapująca jest kreacja – eksperymentowanie z „ja” w dającej oparcie wspólnocie młodości, także językowej. Wymiar ludyczny kontestacji zdominował „ideowy” utrwalony w świadomości kulturowej. Zasadne więc staje się pytanie, czy współcześni młodzi są „nie-gniewni”, a może gniewni inaczej? Odpowiedź na nie udzielana z „wnętrza” ich języka, przez analizę semantyki słownictwa, frazeologii i praktyk tekstowych młodomowy jest celem niniejszego opracowania. SŁOWA KLUCZOWE: bunt młodzieńczy, socjolekt młodzieżowy, młodomowa, pola semantyczne, semantyka konceptualna

Słownik nazw osobowych to projekt jednolitego pod względem merytorycznym, metodologicznym i formalnym opisu pospolitych nazw osób.  Został on opracowany w postaci darmowego serwisu dostępnego dla każdego użytkownika Internetu za pomocą przeglądarki internetowej. Ufamy, że dzięki swojej formie stanie się on łatwo dostępnym, poręcznym, a zarazem solidnym pod względem merytorycznym narzędziem pracy dla tłumaczy, redaktorów, dziennikarzy, nauczycieli czy pracowników administracji. Może on także posłużyć jako punkt odniesienia w badaniach innym badaczom (np. językoznawcom czy socjologom). Mamy nadzieję, że będzie również interesującym źródłem wiedzy także dla innych osób, które są po prostu zainteresowane znaczeniem słów w naszym języku. SŁOWA KLUCZOWE: nazwy osobowe

 Użycie języka wywołuje jakieś konsekwencje etyczne; ten pogląd jest dość powszechny, jak sądzę od czasów antycznych i nie ma potrzeby przeprowadzania tu pełnego opisu  stanu badań problemu. Jednak kwestie dotyczące etyki słowa są związane, z jednej strony, z kulturą języka, z drugiej – z problemem norm grzecznościowych, które związane zostały z zachowaniami o wymiarze etycznym. Czy jednak termin etyka słowa, który stał się szalenie popularny i jest powszechnie używany, jest poprawny z logicznego oraz retorycznego punktów widzenia? Niniejsze rozważania są próbą dwojakiej analizy tego terminu oraz pokazania związanych z nim pewnych trudności. Podstawowe wiąże się z określeniem desygnatu terminu; jednak równie poważne dotyczy, iż jego eliptyczny charakter może powodować trudności semantyczne, a kłopoty z desygnatem mogą powodować, iż nie będzie jasny zakres znaczeniowy wyrażenia. Artykuł jest próbą rozwiązania tych paradoksów. SŁOWA KLUCZOWE: etyka słowa, kultura języka, logika, retoryka, paradoks

Podstawowym założeniem pracy edytora jest udostępnienie rękopisów twórców w celach badawczych czy edukacyjnych, zaś podstawą jego działań pozostawał od średniowiecza rękopis. Dwa ostatnie stulecia, jak ukazuje poniższy esej, dokonały zasadniczych zmian w tej dziedzinie prowadząc od kartki papieru do nośnika elektronicznego, od gęsiego pióra do kursora. Wyzwania jakie staja przed współczesnym edytorem wymagają zrozumienia tych zmian i wykształcenia nowych narzędzi badawczych. Rola edytorstwa, zwłaszcza na ziemiach polskich ostatnich dwustu lat ma również głębszy wymiar. Rozpowszechnione drukiem teksty tylko dzięki temu miały szansę przetrwać kolejne wojenne pożogi, jakie ogarniały ziemie polskie w XIX i XX stuleciu. SŁOWA KLUCZOWE: Edytorstwo, kultura polska XIX i XX w.