Nr 4/ 2012

 W artykule starałyśmy się zaprezentować współczesną wiedzę na temat struktury języka (składni, leksykologii, morfologii oraz fonologii z fonetyką) w możliwie przejrzysty i adekwatny sposób oraz ukazać jej przydatność w pracy logopedy. Przedstawiłyśmy pokrótce najważniejsze informacje dotyczące hierarchicznej struktury języka: podział na langue i parole, elementy składające się na poszczególne podsystemy wchodzące w skład langue, czyli systemu językowego, oraz odpowiadające im składniki parole (czyli naszych wypowiedzi – użycia systemu językowego). Naszym celem było pokazanie, że tego typu wiedza może się okazać przydatna w stworzeniu adekwatnych narzędzi do diagnozowania zaburzeń mowy i do badania postępów w terapii logopedycznej. Może także stać się podstawą klasyfikowania form tych zaburzeń, co pokazujemy w artykule Zaburzenia mowy a struktura języka (Klasyfikacje zaburzeń mowy w świetle współczesnej wiedzy o strukturze języka. Część II).SŁOWA KLUCZOWE: logopedia, językoznawstwo, tekst, zdanie, wypowiedź, konotacja, leksemy, morfemy: leksykalne, słowotwórcze, fleksyjne, morfy, fonemy, cechy dystynktywne, głoski, cechy artykulacyjne, zaburzenia języka, langue, parole

 W artykule, odwołując się do rozważań z tekstu O strukturze języka (Klasyfikacje zaburzeń mowy w świetle współczesnej wiedzy o strukturze języka. Część I), pokazujemy, w jaki sposób wiedza językoznawcza może zostać wykorzystana do uporządkowania form zaburzeń mowy w sposób przydatny w pracy logopedy. Przedmiotem naszej uwagi są takie zaburzenia, jak dyslalia, dyzartria, jąkanie, niedokształcenie mowy pochodzenia korowego oraz afazja. W przypadku tego ostatniego zaburzenia, ze względu na jego złożoność także pod względem objawów językowych, przywołujemy dwie różne klasyfikacje typów afazji: nowszą, tzw. bostońską (zob. H. Goodglass, E. Kaplan 1972) oraz starszą, autorstwa A.R. Łurii (1967). Pokazujemy, jak obie te klasyfikacje mają się do językowych form zaburzeń obserwowanych w afazji i co z tego wynika dla postępowania terapeutycznego logopedy.SŁOWA KLUCZOWE: logopedia, językoznawstwo, dyslalia, dyzartria, jąkanie, niedokształcenie mowy pochodzenia korowego, afazja, langue, parole, składnia, leksykologia, morfologia, fonologia, fonetyka, prozodia

 W artykule autorka opisuje wybrane problemy diagnozy pacjentów z dyzartrią. Opisuje metody i techniki diagnozy zaburzeń motorycznych wraz z ewentualnymi współwystępującymi zaburzeniami poznawczymi i językowymi. Tekst dotyczy głównie powszechnie stosowanych metod diagnozy subiektywnej. Autorka zauważa istotne znaczenie diagnostyki opartej na połączeniu obiektywnych i subiektywnych metod diagnostycznych. W artykule podkreślono konieczność współpracy logopedy z lekarzami i psychologami w planowaniu postępowania diagnostycznego i terapii pacjentów z dyzartrią.SŁOWA KLUCZOWE: dyzartria, zaburzenia motoryki werbalnej, zaburzenia językowe, zaburzenia poznawcze, metody i techniki diagnostyczne

 Tematem artykułu jest próba oceny związku między lokalizacją poczucia kontroli a jąkaniem. Pojęcie poczucia kontroli (ang. Locus of control) narodziło się w ramach teorii społecznego uczenia się Juliana Rottera, choć w  ostatnich latach stało się popularne poza tą teorią i niezależne od niej. Przedmiotem podjętej pracy było zbadanie lokalizacji poczucia kontroli u osób jąkających się i próba zestawienia uzyskanych informacji z badaniami osób mówiących płynnie. Podmiot  badań stanowiło czterdzieści osób jąkających się oraz odpowiednio dobrana (ze względu na wiek i płeć) grupa badawcza osób mówiących płynnie. Badania wykazały, że lokalizacja poczucia kontroli dla całości oraz dla skali porażek przebiega inaczej wśród osób jąkających się i mówiących płynnie. Wyniki badań LOC okazały się również odmienne w zależności od wieku badanych grup.SŁOWA KLUCZOWE: lokalizacja poczucia kontroli, LOC, półkulowość, jąkanie, osoby jąkające się

 Komunikacja osób z autyzmem jest zniekształcona zarówno na poziomie werbalnym jak i niewerbalnym. Sposób porozumiewania się tych osób odbiega od społecznie przyjętych standardów komunikacji. Mimo to wiele z tak zwanych zaburzonych zachowań, może służyć funkcjom komunikacyjnym w sposób przedintencjonalny lub półintencjonalny. Niniejszy artykuł ma za zadanie przybliżyć jeden z aspektów komunikacyjnych, występujący w mowie osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju, a w szczególności u osób z autyzmem. Przedstawia różne stanowiska badaczy zajmujących się zjawiskiem echolalii. Nie rozstrzyga istniejących sporów badawczych, ale obiektywnie prezentuje obecny stan badań. Może się tym samym przysłużyć do pełniejszego zrozumienia zjawiska, a także odpowiedniego podejścia terapeutycznego.SŁOWA KLUCZOWE: echolalia, całościowe zaburzenia rozwoju, autyzm wczesnodziecięcy, zaburzenia komunikacji

 W artykule podjęty został problem mowy osób z różnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej. Przedstawiono dotychczasowe przedstawienie wiedzy na temat mowy osób upośledzonych umysłowo, z przedstawieniem charakterystyki komunikacji. Całość poprzedzona została przedstawieniem obrazu klinicznego i podejmowanych działa terapeutycznych. W zakończeniu wskazano kierunki rozwoju tej specjalności logopedycznej oraz zalecenia podjęcia intensywniejszych działa  gromadzenia i opracowywania słabo opisanego zaburzenia, które stanowi istotny element poznania struktur językowych.SŁOWA KLUCZOWE: oligofrenologopedia, komunikacja, mowa, niepełnosprawność intelektualna

 W artykule przedstawiam analizę próby sprawdzającej rozumienie i samodzielne wypowiadanie rzeczowników, czasowników i przymiotników przez dzieci z dysfunkcjami mózgowymi.Interpretacja wyników badań ukazuje nieznaczne ograniczenie u dzieci  w zakresie rozumienia sprawdzanych form. Natomiast w wypowiadaniu dzieci prezentowały bardzo zróżnicowany poziom w opanowaniu tej   umiejetności. Wydaje się, że w przeprowadzonym badaniu udało się  uchwycić pewne charakterystyczne dla całej badanej grupy zachowania językowe. Były to przede wszystkim reakcje które można było ocenić jako  prawidłowe ze względu na znaczenie, ale zrealizowane ze  zniekształceniami fonetycznymi i fonologicznymi, zachowania kompensujące trudności w aktualizowaniu i realizowaniu prawidłowych form, zachowania zastępcze, nieprawidłowe reakcje a także brak reakcji.SŁOWA KLUCZOWE: dysfunkcje mózgowe, system językowy, rozumienie znaczeń: rzeczowników, czasowników, przymiotników, samodzielne wypowiadanie

 Niniejszy artykuł zawiera zarys opracowania teoretycznego zagadnień składających się na materię badania mowy u dzieci, jak również analizę materiału zebranego podczas badań empirycznych. Celem badań było poznanie stanu mowy grupy 147. dzieci w wieku od 3 do 12 lat z Zespołu Szkół w Mielniku. Ocenę mowy przeprowadzono przy użyciu specjalnie dobranych narzędzi badawczych – kart badania przesiewowo-diagnostycznego. W badaniu oceniano szeroko rozumianą sprawność językową, tj. kompetencję komunikacyjną i sprawność systemową badanych. Zwrócono szczególną uwagę na artykulację oraz funkcje słuchowe: słuch fonemowy, procesy analizy i syntezy słuchowej. Badaniem objęto także warunki anatomiczne i funkcje fizjologiczne w obrębie aparatu artykulacyjnego, celem stworzenia zestawień korelacyjnych tych czynników z zaburzeniami artykulacji oraz dokonania przyczynowej diagnozy zaburzeń mowy.SŁOWA KLUCZOWE: badanie mowy, diagnoza logopedyczna, zaburzenia mowy, funkcje słuchowe, narząd mowy, artykulacja, kompetencja językowa, kompetencja komunikacyjna

 Głównym założeniem artykułu jest analiza i opis przydatności narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych do wykrywania wad wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, dostępnych na polskim rynku wydawniczym. Podbudowę teoretyczną stanowi określenie celowości każdego logopedycznego postępowania diagnostycznego, a następnie zdefiniowanie kryteriów poprawności artykulacyjnej. Kluczowe z perspektywy praktyki logopedycznej jest tu także rozróżnienie wady wymowy i błędu wymowy. Określone zostały także rodzaje postępowania badawczego, które mają miejsce podczas rozpoznawania i opisywania wszystkich wad artykulacyjnych dzieci. Zwieńczeniem artykułu jest prezentacja logopedycznych kwestionariuszy obrazkowych powstałych na przestrzeni lat w Polsce.SŁOWA KLUCZOWE: dyslalia obwodowa, narzędzia diagnostyczne, opóźniony rozwój mowy, psycholingwistyka, właściwości mowy dziecka

 W artykule opublikowane zostały wyniki badań ukazujące zaburzenia mowy u dzieci z dystrofią mięśniową Duchenne’a. Uzyskane wyniki badań przedstawiają obraz zaburzeń charakterystycznych dla dzieci z tą chorobą. Są to: obniżona sprawność aparatu artykulacyjnego, nieprawidłowa artykulacja, nieprawidłowa intonacja oraz akcent zdaniowy, problemy z utrzymaniem właściwego rytmu i tempa mówienia, dyskoordynacja oddechowo-fonacyjno-artykulacyjną, problemy z natężeniem głosu, nieprawidłowy typ i rytm oddychania. W obrazie klinicznym dystrofii mięśniowej Duchenne’a zaburzenia mowy zajmują istotne miejsce. Podkreślono konieczność objęcia dzieci dotkniętych tą chorobą terapią logopedyczną.SŁOWA KLUCZOWE: dystrofia mięśniowa Duchenne’a, mowa dzieci z dystrofią mięśniową.

 Niniejszy artykuł stanowi opis kilkuletniej terapii logopedycznej 48 – letniej pacjentki z objawami dyzartrii wiotkiej po usunięciu guza żyły szyjnej wewnętrznej. W artykule opisano zasady prowadzonej terapii, zamieszczono przykłady ćwiczeń werbalnych i niewerbalnych aparatu mowy, zawarto też opis uzyskanych efektów terapii.SŁOWA KLUCZOWE: dyzartria wiotka, przebieg terapii logopedycznej, studium przypadku